Manilius., Quod non arbitrio veniunt, fed femine certo:
Gratia non levior tribuentur dulcibus efcis,
Quod natura dedit fruges, non ulla voluntas.
Sic hominum menti tanto fit gloria maior,
Quod coelo gaudente venit; rurfusque nocentes
Oderimus magis in culpamque poenas creatos.
Nec refert, fcelus unde cadat; fcelus effe fatendum.
Hoc quoque fatale eft fic ipfum expendere Fatum.
Quod quoniam docui, fuper eft nunc ordine
Coeleftes fabricare gradus, qui ducere flexo
Tramite prudentem valeat ad fidera Vatem.
Gratius Faliskus.
Ein römischer Dichter, dessen unter allen alten Schriftstellern bloß Ovid in dem lezten Briefe des vierten Buchs der während seiner Verbannung geschriebenen poetischen Episteln gedenkt, wenn man nicht eine Stelle beim Manis lius (L. II. v. 43. M.) auf ihn deuten will. Sein Gedicht von der Jagd, Cynegetikon, ist mehr erzählend als didakrisch, und wurde erst im sechszehnten Jahrhundert von dem berühmten Sannazaro in Frankreich wieder aufgefunden, und beim Aldus zu Venedig durch einen Schlefier, Georg. Logus zuerst herausgegeben. Den nämlichen Gegenständ bearbeitete in der Folge Nemesian; aber mit weniger Kor rektheit und Eleganz, obgleich der griechische Dichter, Ops pian, beide übertraf. Gratius hat besonders den Fehler, daß er sich bei der eingewebten Fabelgeschichte zu lange vers weilt. Hier ist der Anfang seines Gedichts:
Dona cano Divûm, laetas venantibus artes,
Aufpicio, Diana, tuo. Prius omnis in armis
Spes fuit, et nuda filvas virtute movebant
Inconfulti homines; vitaque erat error in omni.
Poft alia propiore via, meliusque profecti,
Te fociam, Ratio, rebus fumfere gerendis.
Hinc omne auxilium vitae, rectusque reluxit
Ordo; et contiguas didicere ex artibus artes
Proferre. Hinc demens cecidit violentia retro.
Sed primum aufpicium Deus artibus, altaque cir-
Firmamenta dedit. Tum partes quisque fecutus
Exegere fuas, tetigitque induftria finem.
Tu trepidam bello vitam, Diana, ferino,
Qua primum quaerebat opem, dignata repertis
Protegere auxiliis, urbemque hac folvere noxa.
Afcivere tuo comites fub nomine Divae,
Gratius Centum omnes nemorum, centum de fontibus Falistus.
Naiades, et Latii cultor qui Faunus amoeni;
Maenaliusque puer, domitrixque Idaea leonum
Mater, et inculto Sylvanus termite gaudens.
His ego praefidibus noftram defendere fortem
Contra mille feras, et non fine carmine, nifus,
Carmine et arma dabo venanti, et perfequar ar-
Armorum; caffesque, plagarumque ordiar astus.
Prima iubent tenui nafcentem iungere filo Limbum, et quadruplices tormento adftringere limbos.
Illa operum patiens, illa ufus linea longi.
Tunc ipfum medio caffem qui nafcitur ore,
Per fenos circum usque finus laqueabis, ut omnem
Concipiat tergo, fi quisquam eft plurimus ho-
ftem.
Et bis vicenos fpatium praetendere paffus
Rete velim, plenisque decem confurgere nodis.
Ingrati maiora finus impendia fument.
Optima Cinyphiae, ne quid contere, paludes
Lina dabunt; bonus Aeoliae de valle Sibyllae
Foetus, et aprico Tuscorum ftupea campo
Meflis, contiguum forbens, de flumine rorem,
Qua cultor Latii per opaca filentia Thybris
Labitur, inque finus magno venit ore marinos
At contra noftris imbellia lina Falifcis
Hifpanaeque alio fpectantur Saetabis ufu,
Vix operata fuo facra ad Bubastia lina
Velatur fonipes aeftivi turba Canopi.
Ipfe in materia damnofus candor inerti
Oftendit longe fraudem, atque exterruit hoftes.
At pauper rigui cuftos Alabandicus horti
Cannabias nutrit filuas, quam commoda noftra
Armamenta operi: grauis eft tutela fed illis,
Tu licet Haemonios includas fentibus urfos.
Tantum ne fubeat vitiorum peffimus humor,
Ante cave; non eft humentibus ufus in -armis;
Nulla fides. Ergo, feu preffa flumina valle
Inter opus, craffaeque malum fecere paludes,
Sive improvifus coelo perfuderit imber:
Illa vel ad flatus Helices. oppande ferenae.
Vel caligineo laxanda reponito fumo.
Idcirco et primas, linorum tangere mefles
Ante vetant, quam maturis adcenderit annum
Ignibus, et claro Pleias fe prompferit ortu.
Imbiberit, tanto defpondet longius ufu,
Magnum opus, et tangi, nifi cura vincitur impar.
Nonne vides, veterum quos prodit fabula rerum,
Semideos? Illi aggeribus tentare fuperbis
Ire freta; et matres aufi tractare deorum,
Quam magna mercede meo fine munere filvas
Impulerint, Flet adhuc et perro flebit Adonim
Vieta Venus, ceciditque fuis Ancaeus in armis
Ut praedexter erat geminisque fecuribus ingens.
Ipfe deus, cultorque feri Tyrinthius orbis
Quem mare, quem tellus, quem praeceps ianua Di-
tis,
Omnia tentantem, qua laus erat obuia, passi,
Hinc decus, et famae primum patravit honorem.
Exige, fi qua meis refpondet ab artibus ergo
Gratia, quae vires fallat collata ferinas.
Sunt, quibus immundo, decerptae vulture plu
Inftrumentum operis fuit, et non parva facultas.
Tantum, inter nivei iungantur vellera cygni:
Et fatis armorum eft. Haec clara luce corufcant
Terribiles fpecies: ab vulture dirus avaro
Turbat odor filvas, meliusque alterna valet res.
Sed quam clara tuis et pinguis pluma fub armis
Tum mollis tactu, et non fit creberrima nexu,
Ne reprenfa fuis properantem linea pinnis
Implicet, atque ipfo mendofa coarguat ufu.
Hic magis in cervos valuit metus.
Interdum Libyco fucantur Sandyce pinnae,
Lineaque exftructis lucent anconibus arma,
Rarum, fi qua metus eludat bellua falfos,
Nam fuit et laqueis aliquis curracibus ufus:
Cervino iuffere magis contexère nervo,
Fraus reget infidias, habitu mentita ferino.
Quid, qui tentatus iligno robore claufit
Venator pedicas? quum diffimulantibus armis
Saepe hebet imprudens alieni lucra laboris.
O felix, tantis quem primum induftria rebus
Prodidit auctorem! Deus ille an proxima Divos
Mens fuit, in caecas aciem quae magna tene-
bras
Egit, et ignarum perfudit lumine vulgus?
Dic age Pierio (fas eft) Diana, miniftro.
Arcadium ftat fama lenem, quem Menalus altor
Et Lacedaemoniae primum vidiftis Amyclae-
Per non adfuetas metantem retia valles,
Dercylon. haud illo quisquam fe iuftior egit,
Aut fuit in terris divûm obfervantior alter.
Ergo illum primis nemorum Deo finxit in an
nis,
Auctoremque operi dignata infcribere magno,
Iuifit adire fuas, et pandere gentibus artes.
Ille etiarn valido primus venabula dente
Induit: et proni moderatus vulneris iram
Omne moris excepit onus. Tum ftricta verutis
Dentibus et geminas fubiere haftilia furcas.
Et quidem totos clauferunt enfibus orbes,
Ne ceffaret iners in vulnere massa ferino、
Blandimenta vagae fugies novitatis; ibidem
Exiguo nimiove nocent; fed lubricus errat
Mos, et ab expertis feftinant ufibus omnes.
Quid, Macetûm immenfos libeat fi dicere con-
tos,
Quam longa exigui fpicant haftilia dentes?
Aut contra ut tenero deftrictas cortice virgas
Praegravat ingenti pernix lucania cultro!
Omnia tela modi melius finxere falubris.
Quo circa et iaculis habilem perpendimus ufum:
Neu leve vulnus eat, neu fit brevis impetus illi.
Ipfa arcu Lyciaque fuas Diana pharetra
|