CCCCLVI. CICERO TO M. TERENTIUS VARRO
(FAM. IX. 1.)

ROME; EARLY IN YEAR; A. U. C. 708; B. C: 46; AET. CIC. 60.

M. Cicero M. Terentii Varronis adventum exspectat, ut adflicta re publica non minus ex consuetudine eius quam ex studiis ac libris, cum quibus iam in gratiam redierit, solacium doloris petat.

CICERO M. VARRONI SAL.

1. Ex iis litteris, quas Atticus a te missas mihi legit, quid ageres et ubi esses cognovi, quando autem te visuri essemus nihil sane ex iisdem litteris potui suspicari. In spem tamen venio appropinquare tuum adventum: qui mihi utinam solacio sit! Etsi tot tantisque rebus urgemur, ut nullam adlevationem quisquam non stultissimus sperare debeat; sed tamen aut tu potes me aut ego te fortasse aliqua re iuvare. 2. Scito enim me, postea quam in urbem venerim, redisse cum veteribus amicis, id est, cum libris nostris, in gratiam : etsi non idcirco eorum usum dimiseram, quod iis suscenserem, sed quod eorum me suppudebat. Videbar enim mihi, cum me in res turbulentissimas infidelissimis sociis demisissem, praeceptis illorum non satis paruisse. Ignoscunt mihi, revocant in consuetudinem pristinam teque, quod in ea permanseris,

after nullam, which doubtless would make better sense, but is not absolutely neces sary.

2. cum veteribus amicis, id est, cum libris nostris] cp. Southey, The Scholar :'My days among the dead are past Around me I behold, Where'er these casual eyes are cast, The mighty minds of oldMy never-failing friends are they, With whom I converse day by day.'

cum me... demisissem] When I flung myself into the rushing vortex of politics with most untrustworthy companions.' For demittere se in, Att. vii. 12, 3 (338): Fam. viii. 16, 5 (383). Infidelissimis sociis is the abl. of attendant circumstances: cp. Roby, § 1240 ff. For the various readings of this passage see Adn. Crit.

sapientiorem quam me dicunt fuisse. Quam ob rem, quoniam placatis iis utor, videor sperare debere, si te viderim, et ea, quae premant, et ea, quae impendeant me facile transiturum. Quam ob rem sive in Tusculano sive in Cumano ad te placebit sive, quod minime velim, Romae, dum modo simul simus, perficiam profecto, ut id utrique nostrum commodissimum esse diiudicetur.

CCCCLVII.

CICERO TO L. MUNATIUS PLANCUS (FAM. XIII. 29).

ROME; EARLY IN THE YEAR; A. U. C. 708; B. C. 46; AET. CIC. 60.

M. Cicero L. Planco C. Ateium Capitonem propter hereditatem T. Antistii diligentissime commendat.

M. CICERO L. PLANCO S.

1. Non dubito quin scias in iis necessariis, qui tibi a patre relicti sunt, me tibi esse vel coniunctissimum non iis modo causis, quae speciem habent magnae coniunctionis, sed iis etiam, quae familiaritate et consuetudine tenentur, quam scis mihi iucun

transiturum] pass safely through.' The first hand of M reads facile turum, whence Baiter conjectures facile laturum, the reading of Pal. Sext. H reads facile

sciturum.

ad te] = apud te. Ad often signifies rest after motion, Roby, § 1820. For esse ad aliquem: cp. Att. x. 4, 8 (382), and 16, 1 (402), where Boot wrongly alters to apud.

diiudicetur] So H, Pal. Sext.; M has dividetur; Ernesti reads iudicetur, and Cratander emended to videatur, which is the ordinary reading. But the reading of the text is plainly the source from which all the variants have arisen.

This Plancus, to whom Horace's Ode i. 7 is addressed, was Caesar's lieutenant among the Belgae in 54 B.C. (Caes. B. G. v. 24). In 47 he appears

in command of Caesar's forces at Ilerda (B. C. i. 40). Next year, 46, we hear of him in Africa as trying to induce Q. Considius to surrender Hadrumetum

(Bell. Afr. 4), and also later on he was Praefectus Urbi at Rome (Cic. Phil. ii. 76; cp. Eckhel v. 257, vi. 6). But his history does not really begin till after Caesar's death; so that we shall defer to a future volume all further account of this creature, who was constitutionally a traitor (morbo proditor), as Velleius (ii. 83) says, but who was, perhaps, not on that account so very much worse than the majority of his compatriots. The date of this letter can be approximately fixed by the fact that, as we have seen, Plancus was serving with Caesar in Africa in the beginning of 46.

1. coniunctissimum] closely attached.'

habent... tenentur] The Mss give habeant, a mere slip, rightly altered by Cratander to habent; for there cannot be any such marked difference in the meanings of the two clauses as would justify a difference of mood. Translate not only in those cases which give an appearance of close attachment, but also in those which are matters of friendship and

dissimam cum patre tuo et summam fuisse. Ab iis initiis noster in te amor profectus auxit paternam necessitudinem et eo magis, quod intellexi, ut primum per aetatem iudicium facere potueris, quanti quisque tibi faciendus esset, me a te in primis coeptum esse observari, coli, diligi. Accedebat non mediocre vinculum cum studiorum, quod ipsum est per se grave, tum eorum studiorum earumque artium, quae per se ipsae eos, qui voluntate eadem sunt, etiam familiaritate devinciunt. 2. Exspectare te arbitror haec tam longe repetita principia quo spectent. Id primum ergo habeto, non sine magna iustaque causa hanc a me commemorationem esse factam. C. Ateio Capitone utor familiarissime. Notae tibi sunt varietates meorum temporum. In omni genere et

honorum et laborum meorum et animus et opera et auctoritas et gratia, etiam res familiaris C. Capitonis praesto fuit et paruit et temporibus et fortunae meae. 3. Huius propinquus fuit T. Antistius: qui cum sorte quaestor Macedoniam obtineret neque ei successum esset, Pompeius in eam provinciam cum exercitu venit. Facere Antistius nihil potuit. Nam si potuisset, nihil ei fuisset antiquius quam ad Capitonem, quem ut parentem diligebat, reverti, praesertim cum sciret quanti is Caesarem faceret semperque fecisset. Sed oppressus tantum attigit negotii, quantum recusare non potuit. 4. Cum signaretur argentum Apolloniae, non possum

intimacy; and you know that the friendship which existed between me and your father was of the most agreeable and intimate nature.'

observari, coli, diligi] ' respected, esteemed, loved.'

tum eorum

devinciunt] ' and moreover, of those studies and branches of culture which bind together men of the same feelings with the additional bond of friendship.'

2. principia] ' preamble '; commemorationem, 'detailed narration.'

C. Ateio Capitone] This was the man who made himself notorious by declaring prodigies of dread ill-omen (probably invented, cp. De Div. i. 29) when Crassus was setting out for Syria, and by ordering him to be taken off to prison, cp. Dio Cass. xxxix. 39. He had always opposed the Triumvirs. He may in later years have wished well to Caesar, but he cannot have been a very vigorous supporter of his, or Cicero would have made more of it.

In omni genere

fortunae] 'In every kind of circumstances, in my distinctions and in my trouble, Capito's good-will, exertions, influence, favour, even his property were at my disposal and were always ready to serve every crisis of my fortune.' For parere in this sense cp. Deiot. 13 utilitatibus tuis paruit, also Caec. 9.

3. sorte] The provincial quaestors were regularly appointed by lot: see note on vol. II., p. lxxxiv.

antiquius] TpEoBÚTepov, preferable.' It is also used in the superlative in the sense of most special' Q. Fr. ii. 1, 3 (93); Att. x. 8, 4 (392).

ut parentem diligebat] The relation of quaestor to proconsul was considered a filial one cp. Fam. v. 21, 1 (458), and note to Fam. v. 20, 1 (302), also Mayor on Phil. ii. 71.

dicere eum praefuisse neque possum negare adfuisse, sed non plus duobus an tribus mensibus. Deinde afuit a castris: fugit omne negotium. Hoc mihi ut testi velim credas: meam enim ille maestitiam in illo bello videbat, mecum omnia communicabat. Itaque abdidit se in intimam Macedoniam quo potuit longissime a castris, non modo ut non praeesset ulli negotio, sed etiam ut ne interesset quidem. Is post proelium se ad hominem necessarium, A. Plautium, in Bithyniam contulit. Ibi eum Caesar cum vidisset, nihil aspere, nihil acerbe dixit: Romam iussit venire. Ille in morbum continuo incidit: ex quo non convaluit. Aeger Corcyram venit: ibi est mortuus. Testamento, quod Romae Paullo et Marcello consulibus fecerat, heres ex parte dimidia et tertia est Capito: in sextante sunt ii, quorum pars sine ulla cuiusquam querella publica potest esse: ea est ad HS xxx. Sed de hoc Caesar viderit. 5. Te, mi Plance, pro paterna necessitudine, pro nostro amore, pro studiis et omni cursu nostro totius vitae simillimo rogo et a te ita peto, ut maiore cura, maiore studio nullam rem possim, ut hanc rem suscipias, meam putes esse, enitare, contendas, efficias, ut mea commendatione, tuo studio, Caesaris beneficio, hereditatem propinqui sui C. Capito obtineat. Omnia, quae potui in hac summa tua gratia ac potentia a te impetrare, si voluissem, ultro te ad me detulisse putabo, si hane rem impetravero. 6. Illud fore tibi adiumento spero, cuius ipse Caesar optimus esse iudex potest: semper Caesarem Capito coluit et dilexit. Sed ipse huius rei testis est: novi hominis memoriam.

Itaque nihil te doceo: tantum tibi sumito pro Capitone apud Caesarem, quantum ipsum meminisse senties. 7. Ego, quod in me ipso experiri potui, ad te deferam: in eo quantum sit ponderis tu videbis. Quam partem in re publica causamque defenderim, per quos homines ordinesque steterim quibusque munitus fuerim non ignoras. Hoc mihi velim credas: si quid fecerim hoc ipso in bello minus ex Caesaris voluntate, quod intellexerim scire ipsum Caesarem me invitissimum fecisse, id fecisse aliorum consilio, hortatu, auctoritate: quod fuerim moderatior temperatiorque quam in ea parte quisquam, id me fecisse maxime auctoritate Capitonis: cuius similes si reliquos necessarios habuissem, rei publicae fortasse non nihil, mihi certe plurimum profuissem. 8. Hanc rem, mi Plance, si effeceris, meam de tua erga me benevolentia spem confirmaveris, ipsum Capitonem, gratissimum, officiosissimum, optimum virum, ad tuam necessitudinem tuo summo beneficio adiunxeris.

CCCCLVIII. CICERO TO L. MESCINIUS RUFUS

(FAM. V. 21).

ROME; APRIL (FIRST HALF); A. U. C. 708; B. C. 46; AET. CIC. 60.

L. Mescinio Rufo, qui se summa cupiditate adfectum esse scripserat videndi Ciceronis, se quoque eius videndi cupiditate teneri significat eumque hortatur, ut temporum acerbitatem cum litterarum studiis tum vitae ante actae recordatione consoletur.

M. CICERO S. D. L. MESCINIO.

1. Gratae mihi tuae litterae fuerunt, ex quibus intellexi, quod etiam sine litteris arbitrabar, te summa cupiditate adfectum esse

7. deferam] bring before you.' Quam defenderim] the party and the principles I defended in politics.' intellexerim] The perf. subj. is strange here; it is probably due to attraction to the mood of fecerim; we should have expected intellexi: cp. Dräger i. p. 316. Madvig (A. C. ii. 234) and Boot (Obs. Crit. p. 25) read intellexi.

hortatu] This word occurs in Cicero only in one other passage, Arch. 1. In classical prose it is only used in the abl. sing.