Imágenes de páginas
PDF
EPUB

:

Interrogata, quando signum venit ad regem suum, qualem reverentiam ipsa fecit sibi, et utrum illud venerit ex parte Dei respondit quod ipsa regratiata fuit Deo de hoc quod liberavit eam a pœna quæ sibi fiebat per clericos de illa parte, qui arguebant contra ipsam; et pluries ipsa flexit genua. Item dicit quod unus angelus ex parte Dei et non ex parte alterius, tradidit signum regi suo, et ipsa de hoc multotiens gratias egit Deo. Dicit ultra quod clerici cessaverunt arguere eam, quando habuerunt signum prædic

tum.

Interrogata utrum viri ecclesiastici de illa parte viderunt signum prædictum : respondit quod, quando rex suus et qui cum eo erant, viderunt signum prædictum, et ipsummet angelum qui illud tradidit, ipsa petivit regi suo an erat contentus; qui respondit quod sic. Et tunc ipsa recessit et ivit ad unam cappellam satis prope, et audivit tunc dici quod post ipsius recessum, plusquam trecentæ personæ viderunt signum prædictum. Dicit ultra quod, pro amore ipsius et ut homines cessarent eam interrogare, Deus volebat permittere

Interroguée, quant le signe vint à son roy, quelle révérence elle y fist, et s'il vint de par Dieu : respond qu'elle mercia nostre Seigneur de ce qui la délivra de la paine des clercs de par delà qui arguoient contre elle, et se agenoulla plusieurs fois. Item dit que ung angle de par Dieu et non de par autre, bailla le signe à son roy; et elle en mercia moult de fois nostre Seigneur. Item dit que les clercs de par delà cessèrent à la arguer, quant ilz eurent sceu ledit signe.

Interroguée se les gens d'église de par delà veirent le signe dessus dit respond que, quant son roy et ceulx qui estoient avec lui eurent veu ledit signe, et mesmes l'angle qui la bailla, elle demande à son roy s'il estoit content; et il respondit que ouil. Et alors elle party et s'en ala en une petite chappelle assés près, et ouyt lors dire que après son partement, plus de 111 personnes veirent ledit signe. Dit oultre que par l'amour d'elle, et qu'ilz la laissassent à interroguer, Dieu vouloit

quod illi de parte sua qui viderunt signum prædictum, viderent ipsum.

Interrogata utrum rex suus et ipsa fecerunt aliquam reverentiam angelo, quando attulit signum prædictum respondit quod ipsa fecit reverentiam, et flexit genua, et discooperuit caput suum.

:

XII. Martii. [Vicarius Inquisitoris juxta tenorem novæ commissionis requisitus.]

Item lunæ, XII. die mensis martii, immediate sequente, comparuit in domo habitationis nostræ Rothomagi, religiosus et discretus vir, frater Johannes Magistri, ordinis Fratrum Prædicatorum, superius nominatus, vicarius dicti Inquisitoris hæreticæ pravitatis in regno Franciæ; præsentibus venerabilibus et discretis viris dominis et magistris, Thoma Fiefvet (1) et Pasquerio de Vallibus (2), decretorum doctoribus, et Nicolao de Hubento, litterarum apostolicarum scriptore (3), et fratre Ysambardo de Petra, ordinis permeictre que ceulx de son party qui veirent ledit signe, le veis

sent.

Interroguée se son roy et elle firent point de revérence à l'angle, quant il apporta le signe respond que ouil, d'elle; et se agenoulla, et oulta son chaperon.

:

(1) Thomas Fievé, docteur en droit civil et canon, nommé ambassadeur de l'Université de Paris au concile de Bâle (DUBOULAI, t. V, p. 432, ubi male Fiene.) (2) Pasquier de Vaux, docteur en droit canon, chanoine de Rouen, de Paris et d'Amiens, président de la Chambre des comptes de Normandie, depuis chancelier du roi d'Angleterre en France, et évêque de Meaux. Lors de la réduction de cette ville, il aima mieux perdre son temporel que prêter serment à Charles VII. En 1439 on le transféra au siége d'Evreux, d'où les Français le chassèrent encore en 1441. Il est mort sujet fidèle de Henri VI, qui, en dernier lieu, l'avait fait pourvoir de l'évêché de Lisieux. (Gallia christiana t. VIII, col. 1639.)

(3) Secrétaire apostolique.

Fratrum Prædicatorum. Cui siquidem vicario nos, episcopus prædictus, exposuimus quod alias, a principio processus per nos inchoati in materia fidei contra quamdam mulierem, Johannam la Pucelle vulgariter nuncupatam, eumdem vicarium sommaveramus et requisiveramus de se adjungendo præsenti processui, offerentes sibi communicare acta, munimenta et alia quæcumque habebamus ad materiam et processum pertinentia, Ipse vero vicarius pro tunc aliqualem difficultatem fecerat de se adjungendo in processu, propterea quod solum commissus erat in civitate et dioecesi Rothomagensi; processus autem coram nobis deducebatur ratione jurisdictionis nostræ Belvacensis, in territorio accommodato. Quamobrem, ad majorem securitatem negotii, et ex abundanti cautela, ex consilio peritorum, concluseramus scribere ad dominum Inquisitorem ipsum, requirendo quatinus ad hanc civitatem Rothomagensem accederet, aut vicarium specialiter in hac causa deputaret, qui ad deductionem et terminationem processus, plenam ex parte ipsius domini Inquisitoris haberet potestatem, prout hæc in superioribus latius continentur. Postquam vero dominus præfatus Inquisitor litteras nostras habuit, benigne annuens nostræ requisitioni, pro honore et exaltatione orthodoxæ fidei, sæpedictum fratrem Johannem Magistri specialiter commisit et deputavit ad hanc causam deducendam et terminandam, per litteras suas patentes sigillo ejus munitas et roboratas, quarum tenor infra sequitur. Propter quæ, ipsum fratrem Johannem Magistri sommabamus et requirebamus quatinus, juxta tenorem suæ commissionis, se nobiscum in hoc processu adjungeret. Ad hæc

idem frater nobis respondit quod libenter videret antedictam commissionem sibi directam, processum signis notoriorum signatum, et alia quæ sibi communicare vellemus; quibus visis et perspectis, nobis responsum daret, et pro officio sanctæ Inquisitionis debitum suum faceret. Nos vero eidem diximus quod, jam in magna parte processus præsens adstiterat, ubi plura ex responsis dictæ Johannæ potuerat audire; eramusque contenti et bene volebamus sibi communicare processum et omnia quæ acta fuerant in materia, ut illa cognosceret et videret.

Sequitur autem tenor litterarum commissionis, transmissarum a domino Inquisitore, de quibus supra fit mentio :

<< Dilecto in Christo fratri Johanni Magistri, ordinis Fratrum Prædicatorum, frater Johannes Graverent, ejusdem ordinis, sacræ theologiæ humilis professor atque hæreticæ pravitatis in regno Franciæ Inquisitor auctoritate apostolica deputatus, in auctore et consummatore fidei, domino Jhesu Christo, salutem. Cum ita sit quod reverendus in Christo pater ac dominus, dominus Belvacensis episcopus, super facto cujusdem mulieris quæ vocatur Johanna, vulgari autem nomine Puella, nobis per suas patentes litteras scripserit in modum qui sequitur: « PETRUS misera<<< tione divina Belvacensis episcopus, venerando patri << magistro Johanni Graverent, etc.» (1). Et quia nos, legitime impediti, Rothomagum de præsenti adire commode non possumus, hinc est quod vobis de cujus zelo et discretione confidimus, quoad ea

(1) Cette requête se trouve parmi les premiers actes du procès. Voyez ci-dessus, p. 36.

quæ nostrum concernunt officium, factum sive negotium illius prædictæ mulieris, usque ad sententiam definitivam inclusive, specialiter commisimus atque committimus præsentium per tenorem; sperantes quod ad laudem Dei, exaltationem fidei et ædificationem populi, juste et sancte procedatis. In cujus rei testimonium, sigillum nostrum quo utimur in officio, præsentibus est appensum. Datum Constantiis, anno Domini millesimo cccc. tricesimo, die quarta mensis martii. » Sic signata : « N. OGIER. »

Eadem die, in carcere.

Item, eodem die lunæ de mane, nos, episcopus prædictus, adivimus cameram assignatam pro carcere prædictæ Johannæ, in castro Rothomagensi, ubi pariter nobiscum adstiterunt venerabiles et discreti viri domini et magistri, Johannes de Fonte, commissarius a nobis, ut præfertur, deputatus; Nicolaus Midi et Gerardus Fueilleti, sacræ theologiæ doctores; præsentibus ad hoc Thoma Fiefvet et Pasquerio de Vallibus, doctoribus in jure canonico; et Nicolao de Hubento litterarum apostolicarum scriptore, superius nominatis.

* In quorum præsentia, prædictam Johannam requisivimus quatenus juraret dicere veritatem, super his quæ peterentur ab ea. Quæ quidem sic respondit quod « de hoc quod vestrum processum tangebat»,

[ocr errors]

Die lunæ post Lætare Jherusalem, duodecima mensis martii. (1) Dicta Johanna fuit requisita per dominum Belvacensem dicere veritatem super his quæ peterentur ab ea. Respondet: «De ce qui touchera vostre procès, comme autresfois vous ay dit, je diray vou

(1) Manuscrit de D'Urfé, fol. 19, vo.

« AnteriorContinuar »