diligit Deum, servit sibi et est bona christiana; et vellet adjuvare et sustinere Ecclesiam ex toto posse suo.

Interrogata anne ipsa vellet quod ordinaretur una pulchra et notabilis processio, pro reducendo eam in bonum statum, si ipsa non sit : respondit quod bene vult quod Ecclesia et catholici orent pro ea.

II. Maii. Admonitio publica facta Puellæ.

Item, die mercurii, secunda mensis maii, anno Domini millesimo cccc. tricesimo primo, nobis judicibus antedictis præsidentibus in camera castri Rothomagensis, prope majorem aulam ejusdem castri; assistentibus ibidem et ex ordinatione nostra illuc convocatis reverendis patribus, dominis et magistris : Nicolao de Gemeticis, Guillelmo de Cormeliis, abbatibus, decretorum doctoribus; Abbate Sancti Audoeni; Priore Sancti Laudi; necnon Petro, priore de Longavilla; Johanne de Nibat, Jacobo Guesdon, Johanne Fouchier, Mauricio de Quesneyo, Johanne Fabri, Guillelmo Boucherii, Petro Houdenc, Johanne de Castellione, Erardo Emengart, Ricardo Prati, Johanne Carpentarii, Petro Mauricii, doctoribus; - Nicolao Coppequesne, Guillelmo Haiton, Thoma de Courcellis, Ricardo de Groucheto, Petro Minerii, Radulpho Silvestris, Johanne Pigache, Johanne Maugerii et Johanne Eude, bachalariis in sacra theologia; — Radulpho Rousselli, thesaurario ecclesiæ Rothomagensis, in tienne, et vouldroit aidier et soustenir saincte Eglise de tout son povoir.

Interroguée s'elle vouldroit point que on ordonnast une belle et notable procession pour la réduire en bon estat, s'elle n'y est : respond qu'elle veult très bien que l'Église et les catholiques prient pour elle.

utroque; Johanne Garini, in canonico jure, doctoribus; Roberto Barberii, Dionysio Gastinel, Johanne Dulcis, in utroque; Nicolao de Vendères, archidiacono de Augo; Johanne Pinchon, archidiacono Josiaci ; Johanne Brulloti, cantore ecclesiæ Rothomagensis; Ricardo de Sauls, Laurentio de Busto, Auberto Morelli, Johanne de Quemino, Johanne Columbelli, Radulpho Auguy, Johanne Tabernarii, Gerouldo Postelli, in canonico; Andrea Marguerie, archidiacono Parvi-Caleti; Johanne Ad-Ensem, Egidio de Campis, cancellario; Nicolao Caval, canonicis ecclesiæ Rothomagensis; Guillelmo de Liveto, Petro Carré, Gauffrido de Croteyo, Burello de Cormeliis, in civili jure licentiatis; -Guillelmo de Gardinis, Johanne Tiphaine, doctoribus; Guillelmo de Camera, licentiato in medicina; - fratre Ysambardo de Petra, Guillelmo Legrant; Johanne de Rosayo, curato de Ducler (1); fratre Johanne de Bastis, Eustochio Cateleu, Reginaldo Juvenis, Johanne Mahommet, Guillelmo le Cauchois, Johanne le Tonnellier et Laurentio Ducis, presbyteris;

Nos, episcopus prædictus, allocuti sumus dominos et magistros supradictos, in hunc modum :

<«< Postquam ista mulier ad plenum interrogata fuerat, et ad articulos, sibi judicialiter ex parte promotoris propositos, responderat; confessiones ejus in certam formam assertionum compendiose redactas, transmisimus doctoribus et peritis, tam in sacra theologia, quam in jure canonico et civili, ut eorum con

(1) Aujourd'hui Duclair, chef-lieu de canton de l'arrondissement de Rouen.

sultationem super his haberemus. Et jamdudum, ex plurimorum sententia et opinionibus, satis cognovimus quod ista mulier in multis defectuosa esse videbatur, quanquam res non sit adhuc apud nos ultimate determinata; et antequam ad hujusmodi ultimatam determinationem negotii procederemus, visum est multis probis et conscientiosis viris atque etiam scientificis, plurimum expedire ut omnibus modis laboraremus ipsam instruere super his in quibus deficere videbatur, atque toto posse nostro eamdem reducere ad viam et agnitionem veritatis. Quod utique peragere totis desideriis optavimus et optamus. Id quoque omnes quærere debemus, et præcipue qui in Ecclesia et administratione divinorum conversamur, ut caritative sibi monstremus quod, in dictis aut factis ejus, a fide, veritate et religione dissonat; et caritative moneamus ut suæ salutis memor esse velit. Quam ob causam, primo ipsam reducere tentavimus per plures notabiles doctores in theologia, quos ad eam transmisimus diversis vicibus et diversis diebus, nunc istos, nunc alios; qui pro viribus ad istam rem operam dederunt cum omni mansuetudine, et coactione qualicumque cessante. Sed prævalente astutia Diaboli, nondum in hoc aliquid proficere potuerunt. Ubi autem privatam hujusmodi admonitionem nullum afferre fructum conspeximus, visum est opportunum ut, vobis omnibus solemniter congregatis, ista mulier dulciter et caritative admoneretur super ejus reductione præfata; quia forsan præsentia vestra et exhortatio a plurimis facta, ipsam facilius ad humilitatem et obedientiam inducet, ut non acquiescat nimium suæ sententiæ; sed credat consilio proborum et sapientum qui sciunt jura divina et humana, ne gravibus se periculis expo

nat, quibus et anima et corpus ejus periclitari possent. Et ad hanc admonitionem faciendam, deputavimus unum doctissimum, antiquum magistrum in theologia, in talibus singulariter expertum, videlicet magistrum Johannem de Castellione, archidiaconum Ebroicensem, qui, si placet, ad præsens hoc onus accipiet de aperiendo eidem mulieri aliqua puncta certa in quibus deficere videtur, prout ex consiliis et deliberationibus peritorum recollegimus, et eam inducendo ut ab hujusmodi defectibus et criminibus recedere velit, atque viam veritatis agnoscere. Ideo nunc ista mulier coram vobis hic adducetur, et, ut præmissum est, admonebitur; et si aliquis quidquam boni facere aut dicere possit, pro ejus faciliori reductione et salutifera instructione, ad salutem animæ et corporis ejus, rogamus ut nobis illud aperire aut in medium afferre

non recuset. »

* Ipsa vero adveniente et adducta illa die coram nobis, judicibus præfatis, nos, episcopus prædictus, vice nostra et alterius conjudicis, monuimus eamdem Johannam ut acquiesceret consilio et monitionibus sibi faciendis per dominum archidiaconum præfatum, sacræ theologiæ professorem, qui sibi diceret multa bona pro salute animæ et corporis, et sibi acquiesceret. Quod si non faceret, exponeret se discrimini cor

* Ipsa vero adveniente, et adducta illa die coram dominis judicibus, præfatus dominus episcopus monuit eam ut acquiesceret consilio et monitionibus sibi faciendis per magistrum Johannem de Chasteillon, doctorem sacræ theologiæ, qui diceret sibi multa bona pro salute animæ et corporis; et sibi acquiesceret, etc.... Qui magister Johannes de Chasteillon eam monuit, ut continetur in schedula, intitulata: «Sequuntur aliqua pro memoria dicendorum dum Johanna monebitur, etc. >>

sic

poris et animæ; multa juxta tenorem schedulæ inferius insertæ, dictæ Johannæ exponendo.

Et deinde nos, judices præfati, rogavimus eumdem dominum archidiaconum quod in facto dictarum monitionum caritative procederet. Qui dominus archidiaconus, parendo mandatis nostris, eamdem Johannam incipiendo docere et instruere, primo, eidem Johannæ exposuit quod omnes Christi fideles tenebantur et erant obligati ad fidem christianam et articulos fidei tenendum et credendum; eamque monuit. et requisivit, per modum monitionis generalis, ut se et facta sua et dicta vellet corrigere et emendare, juxta deliberationem venerabilium doctorum et magistrorum, tam in jure divino quam canonico et civili peri

torum.

Ad quam monitionem generalem, ipsa Johanna respondit : « Lizez vostre livre », scilicet schedulam quam tenebat dictus dominus archidiaconus, « et puis je vous respondray. Je me actens à Dieu, mon créateur, de tout; je l'ayme de tout mon cuer. »

Et deinde interrogata si ad dictam monitionem generalem volebat amplius respondere: respondit : « Je

Et antequam inciperet, dixit quod primitus fideles erant obligati ad fidem christianam et articulos fidei tenendum et credendum.

Et fuit sibi expositum, secundum formam præcedentis monitionis generalis.

Et requisita si velit corrigere et se emendare juxta deliberationem peritorum, respond : « Luisez vostre livre », c'est assavoir la cédule que tenoit ledit monseigneur l'arcediacre, « et puis je vous respondray. Je me actend à Dieu, mon créateur, de tout; je l'aime de tout

mon cueur. »

Et interroguée s'elle veult plus respondre à celle monicion géné