: Interrogata qualem figuram ibi videt respondit quod videt faciem. : Interrogata an illæ Sanctæ apparentes habent capillos respondit : « Bonum est ad sciendum. » (1) Interrogata an aliquid erat medium inter coronas earum et capillos: respondit quod non. Interrogata si capilli earum erant longi et pendentes respondit « Ego nihil scio. » Dicit etiam quod nescit an ibi aliquid erat de brachiis, vel an erant alia membra figurata. Item dicit quod loquebantur optime et pulchre, et eas optime intelligebat. Interrogata qualiter loquebantur, cum non haberent membra: respondit : « Ego me refero ad Deum. » Item dicit quod vox illa est pulchra, dulcis et humilis, et loquitur idioma Gallicum. Interrogata an sancta Margareta loquiturne idioma Anglicum: respondit: « Qualiter loqueretur Anglicum, cum non sit de parte Anglicorum? » Interrogata an, in capitibus prædictis cum coronis, erant anuli in auribus vel alibi: respondit : « Ego nihil scio de hoc. »> Interrogata an ipsamet Johanna haberet anulos : respondit, loquendo nobis episcopo prædicto : « Vos habetis a me unum; reddite mihi. » Item dicit quod Burgundi habent alium anulum. Et petivit a nobis quod, si haberemus prædictum anulum, ostenderemus ei. Interrogata quis dedit sibi anulum quem habent Burgundi respondit quod pater ejus, vel mater; et videtur ei quod ibi erant scripta hæc nomina JHESUS : (1) Suppléez quod habent MARIA; nescit quis fecit scribi, nec ibi erat aliquis lapis, ut ei videtur; fuitque sibi datus idem anulus apud villam de Dompremi. Item dicit quod frater suus dedit sibi alium anulum quem habebamus, et quod nos onerabat de dando ipsum ecclesiæ. Item dicit quod nunquam sanavit quamcumque personam de aliquo anulorum suorum. Interrogata an sanctæ Katharina et Margareta locutæ sunt cum ea sub arbore, de qua superius fit mentio respondit : « Ego nihil scio. » Interrogata si, apud fontem qui est juxta arborem, prædictæ Sanctæ locutæ sunt cum ea respondit quod sic, et quod audivit eas ibi; sed quid sibi tunc dixerunt, nescit. Interrogata quid eædem Sanctæ sibi promiserunt, sive ibi, sive alibi: respondit quod nullam sibi promissionem fecerunt, nisi hoc fuerit per licentiam Dei. Interrogata quales promissiones sibi fecerant : respondit : «< Hoc non est processu de vestro ex toto. » Et de aliquibus rebus, sibi dixerunt quod rex suus restitueretur in regnum suum, velint adversarii ejus aut nolint. Dicit etiam quod promiserunt ipsam Johannam conducere in paradisum, et ita ab eis requisivit. Interrogata si habuerit aliam promissionem respondit quod est alia promissio, sed non dicet eam, et quod hoc non tangit processum. Et dicit quod infra tres menses, dicet aliam promissionem. Interrogata an voces dixerunt quod infra tres menses liberabitur a carcere: respondit : «< Hoc non est de vestro processu; tamen nescio quando ero liberata. » Et dixit quod illi qui volent ipsam auferre de hoc mundo, bene poterunt ire ante ipsam. Interrogata an suum consilium dixeritne sibi quod erit liberata a præsenti carcere : respondit : « Loquamini mecum infra tres menses; ego de hoc respondebo vobis. » Dixit ultra: «Petatis ab assistentibus sub juramento suo an istud tangat processum. »> Et postea, habita deliberatione assistentium, qui omnes deliberaverunt quod tangebat processum, ipsa dixit: «< Ego semper bene vobis dixi quod vos nescietis totum. Et oportebit semel quod ego sim liberata. Et volo habere licentiam, si ego dicam; ideo lationem. >> peto di Interrogata si voces prohibuerunt ei ne diceret veritatem respondit : « Vultis vos quod vobis dicam id quod vadit ad regem Francia? Sunt multa quæ non tangunt processum. » Dixit etiam quod bene scit quod rex suus lucrabitur regnum Franciæ; et hoc ita bene scit sicut sciebat quod eramus coram ea in judicio. Dixit etiam quod fuisset mortua, nisi fuisset revelatio quæ confortat eam quotidie. Interrogata quid fecit de sua mandragora (1) : respondit quod non habet mandragoram, nec unquam habuit; sed audivit dici quod prope villam suam est et nunquam vidit aliquam. Dixit etiam quod (1) L'instruction tendait à établir que Jeanne était dépositaire d'une mandragore. Au sujet de cette superstition, voici ce qu'on trouve dans le Journal d'un Bourgeois de Paris, à l'an 1429 : « Et en ce temps frère Richart (dont il « sera parlé ci-après dans les interrogatoires de la Pucelle) fist ardre plusieurs madagoires que maintes sortes de gens gardoient en lieux de repos; et « avoient si grant foy en ceste ordure que pour vray ilz créoient fermement « que, tant comme ilz l'avoient, mais qu'elle fust bien nettement en beaux draps « de soie ou de lin enveloppée, que jamais jour de leurs vies ilz ne seroient « povres ;... par le mauvais conseil d'aucunes vieilles femmes, qui trop cuident « sçavoir quant elles se boutent en telles meschancetez, qui sont droictes sorcearies et hérésies. » audivit dici quod est res periculosa et mala ad custodiendum; nescit tamen de quo deservit. Interrogata in quo loco illa mandragora est, de qua loqui audivit respondit quod audivit dici quod est in terra, prope illam arborem de qua superius dictum est; sed nescit locum. Dicit etiam se audivisse dici quod supra illam mandragoram est una corylus. Interrogata de quo audivit dici quod serviat illa mandragora: respondit se audivisse quod facit venire pecunias; sed non credit in hoc aliquid. Et dicit quod voces suæ nunquam de hoc sibi aliquid dixerunt. Interrogata in qua figura erat sanctus Michael, dum sibi apparuit: respondit quod non vidit sibi coronam; et de vestibus suis nihil scit. Interrogata an ipse erat nudus: respondit : « Cogitatis vos quod Deus non habeat unde ipsum vestire? » : Interrogata an ipse habebat capillos respondit : « Cur sibi fuissent abscisi?» Dicit etiam quod non vidit ipsum beatum Michaelem, postquam ipsa recessit a castro de Crotoy (1), nec eum videt multum sæpe. Et ultimo dicit quod nescit utrum habeat capillos. Interrogata utrum ipse habebat stateram respondit : « Ego nihil scio. » Item dicit quod habet magnum gaudium quando videt ipsum; et ei videtur quod, quando videt eum, non est in peccato mortali. Item dicit quod sanctæ Katharina et Margareta libenter faciunt ipsam confiteri interdum, et per vices. Item (1) Forteresse du Ponthieu, où elle avait été enfermée avant qu'on la transférât à Rouen. dicit quod, si ipsa sit in peccato mortali, hoc ne scit. Interrogata an, quando ipsa confitetur, credit se esse in peccato mortali : respondit quod nescit si fuerit in peccato mortali, et non credit de hoc fecisse opera; «< nec placeat», inquit, «< Deo quod ego unquam fuerim; nec etiam sibi placeat quod ego faciam opera aut fecerim, per quæ anima mea sit onerata. » Interrogata quale signum dedit regi suo quod ipsa veniebat ex parte Dei: respondit : « Ego semper vobis respondi quod non mihi extrahetis illud ab ore. Vadatis sibi petitum. >> Interrogata an juraverit non revelare illud quod ab ea petetur, tangens processum: respondit : « Ego alias vobis dixi quod non dicam illud vobis quod tanget id quod vadit ad regem nostrum. Et de hoc quod vadit ad ipsum, non loquar. >> Interrogata si ipsa scitne signum quod dedit eidem regi suo respondit : « Vos non scietis hoc de me. » Et tunc, quia fuit ei dictum quod hoc tangebat processum respondit : « De hoc quod ego promisi tenere bene secretum, ego non dicam vobis illud. » Et ultra dixit : « Ego promisi in tali loco, quod non possim vobis dicere sine perjurio. >> : Interrogata cui hoc promisit : respondit quod sanctis Katharinæ et Margareta promisit, et hoc fuit ostensum regi. Item dicit quod hoc promisit duabus Sanctis prædictis, absque hoc quod requirerent. Et ipsamet Johanna ad requestam sui ipsius hoc fecit, quia nimis multæ gentes hoc petivissent ab ea, nisi illud prædictis Sanctis promisisset. Interrogata utrum, quando ostendit signum regi |