Laurentii Ecclesiam de Almacellas cum decimis et primitiis et oblationibus et cum omnibus suis pertinentiis, salvo quarto et cœna et dignitate episcopali et Jure Archidiaconi. Iterum Sacristiæ donamus et concedimus Ecclesiam de Montmenet, Ecclesiam de Zaydin, salva dignitate episcopali, cœnis et quartis et jure Archidiaconi. Et quoniam universa hominis actio ejusque felicitas beneficiis debent respondere Creatoris ego Guillermus per Dei gratiam jam dictæ Hyllerdensis Ecclesiæ Episcopus de ejus largitione confisus hæc omnia superius scripta, rata et inconcussa et cum omni melioratione {firma perpetim habenda et possidenda vel omnibus fratribus et filiis meis Hylferdensis Sedis clericis præsentibus et futuris dono, concedo et firmiter trado ad servitium et honorem Omnipotentis Dei et Genitricis ejus Beatæ Virginis Mariæ et omnium Sanctorum: ut autem hæc nostræ constitutionis pagina canonicis subscriptionibus munita firma in perpetuum stabilisque permaneat ac nulli Episcoporum, clericorum sive laicorum liceat ex ea aliquid diminuere, auferre vel in deterius mutare, ego verbo veritatis ac fidei confirmo et corroboro statuens in perpetuum ut quicumque in Sede Hyllerdens. substituetur Episcopus, antequam in ea intronizetur, hanc nostram ordinationem ad honorem Dei et gloriosæ Virginis Mariæ omniumque Sanctorum ad utilitatem Ecclesiæ nostræ factam sacramento super altare Beatæ Mariæ hujus Sedis præstito confirmet. Si quis vero eamdem ordinationem infringere vel in deterius permutare præsumpserit, nisi canonice commonitus debita satisfactione emendaverit, Omnipotentis Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti Beatorumque Apostolorum Petri et Pauli auctoritate et nostra eum à divinis separamus officiis et beneficiis, donec resipiscat et digne satisfaciat, quod nisi satisfaciat, anathema sit in die judicii.

=

Sig+num Guillermi Illerdensis. Ego Ugo Sanctæ Tarraconensis Ecclesiæ Archiepiscopus Apostolicae Sedis Legatus. Signum Berengarii Tarraconensis Archiepiscopi. Sig+num Raymundi Illerdensis Archidiaconi et Prioris.— Sig+num Petri Rotensis Prioris. Sig+num Raymundi de Benevento Archidiaconi. Signum Raymundi Agerensis Abbatis. Signum Pontiì Alaonensis Abbatis. Signum Petri Lavacensis_Abbatis. Signum Raymundi de Stata Archidiaconi. Sig+num Petri de Tonaria Archidiaconi. Sig+num Petri Claustrensis Prioris. Sig+num Guillelmi Claustrensis Prioris. Signum Guillermi Rotensis Sacristaæ. Signum Odonis Eleemosinarii. Signum Berengarii Camerarii. Sig+num Magistri Seguini. Signum Petri de Aura. -Signum Guillermi de Medietate. Signum Olivarii. Sig+num Boneti de Avellana. Signum Martini Guillermi. Signum Bernardi de Claromonte. -Signum Raymundi Rotensis Capellani. Signum Arnaldi de Barrabeş.= Signum Raymundi Petri. Signum Bernardi de Gudel. Signum Durandi. Sigfnum Petri Bernardi. Signum Adam.-Signum Raymundi de Benasch. Sig+num Arnaldi de Colle. Sig+num Petri de Gabalda.—Sig+num Petri de Tudela. Signum Petri de Fita. Signum Raymundi de Barrabes. Sigfnum Bernardi de Cornutella. Sig+num Petri de Alasquarre.—

1

Sig+num Raymundi de Belestar.-Sig+num Bernardi de Avellana. Signum Raymundi de Tudela. Sig+num Bernardi de Podio alto. Signum Raymundi Illerdensis Cappellani. Sig+num Magistri Guillermi. Signum Gombaldi. Sig+num Petri de Talliatello. Signum Bernardi de Acuta. Signum Petri de Gallinario. Signum Magistri Guidonis. Signum Petri Sancti Vincentii. Sig+num Arnaldi Petri. Sigfnum Guillermi Repositarii.— Sig+num Raymundi Sancti Andreæ. Sigfnum Petri Sagarra. Sig+num Joannis Sanctae Mariae Magdalenae. Signum Petri de Matrona. Signum Guillermi de Segarra. Sig+num Nicolai Hospitalarii. Signum Gulllermi de Cervaria. Sig+num Berengarii de Boixadors. Signum Geraldi de Jorba. Actum est hoc Dominicæ Incarnationis anno centessimo sexagessimo octavo post millessimum, ordinante venerabili ac honorabili Guillelmo prænominatæ Sedis Episcopo, illustri Illdefonso Rege Aragonensium in Aragone, Barchinona, Dertosa, Illerda et in Provincia regnante, tertio kalendas Maii, indictione secunda, era millessima ducentessima sexta. Guillermus Archidiaconus. P. de Falcibus.-P. de Aura.-A. de Cornutella.-B. de Avellana.-M. Guillermi. R. Archidiaconus. G. de Benavent.-G. de Camporrellis.-A. de Acuta.-P. de Talliatello.-R. de Polazano.-A. de Lilet.-P. de Gallinario. Olivarius. G, Repost.-P. de Segarra.-P. Sancti Vicentii.-M. Raynaldus. M. Guido.-P. de Cubels.-P. Guillermi. B. de Avellana.-R. Abbas. Ego Arnaldus Canonicus et sacerdos mandato domini Episcopi prænominati die et anno quo supra hanc cartam scripsi et hoc signum feci.

C

=

ae

Hæc donatio confirmata fuit à Hyacinto, Diacono Cardinali Sanctæ Mariæ in Cosmedin Apost. Sedis Legato. Dat per manum Joannis Georgii S. R." Ecclesiae Subdiaconi, anno ab Incarnatione Dni. Mil. Cent. septuag. secundo, indictione sexta. Item à D. Jacobo Arag. Rege. Illerdae VI. kalendas septembris anno Domini millessimo ducentessimo quadragessimo quinto.

III.

Constitutio cibaria Eclesiae Illerdensis, 1168.

Ex libro viridi Ecclesiae Illerden. fol. 20. b.

Pag. 5.

Quoniam rerum gestarum series ad hoc fidei litterarum comittitur, ne illarum veritas memorie posterorum subtrahatur, idcirco ego Guillermus Dei gratia Illerdensis Episcopus modum et mensuram quam deinceps in comuui mensa clericorum nostre Sedis firmiter teneri et conservari comuni consilio et assensu ipsorum decernimus et statuimus scripto comendamus. In primis itaque Prepositos tam presentes quam futuros quos perpetuo Canonicorum servitio destinavimus, diligenter haberi commonitos obtamus illis obnixe pre

cipientes quatinus tam diligenti sollicitudine et benignitate his deserviant atque ministrent ut sine scandalo vel impedimento aliquo divinis laudibus unanimi studio possint invigilare. In panis itaque et vini mensura hic modus de cetero conservetur. De faneca una frumenti bene purgata XV libre fiant, quarum singule singulis Canonicis dentur in prandio. In cena vero detur unicuique libra semis. Migera autem vini sinceri III clericis detur in die. Servientibus autem dentur cibaria prout necesse fuerit. In dominicis diebus in III. feria et V. et in festivitatibus in quibus Ecclesia nostra prosam cantare consuevit, dentur duo genera carnium, nisi forte jejunia occurrerint. In majoribus festis, videlicet, in Natalis Domini cum tribus sollemnibus diebus subsequentibus, in Epiphania, in Purificatione Beate Marie, in dominica illa in qua cantatur Circumdederunt me, in tribus diebus Dominice Resurrectionis, in Ascensione, et tribus diebus Pentecosten, in Nativitate Beati Johannis Babtiste, et in festivitate Apostolorum Petri et Pauli, in Assumptione Beate Marie, in festo Beati Augustini, et in Nativitate gloriose Virginis Marie, et in consecratione Ecclesie nostre, in festo omnium Sanctorum, et in dominica illa in qua cantatur Ad te levavi administrentur tria genera carnium. In super pigmenta et nebule. De carnibus vero ita statuimus, ut carnes unius arielis dentur X Canonicis. Perna porci salsa, si valeat XVIII denarios, detur VI clericis. Si duos solidos valeat, VIII clericis detur. Si vero III solidos valeat, XII Canonicis detur. Recens caro porci, si valeat II solidos, VIII clericis detur. Si tres solidos valeat, XII clericis detur, et sic deinceps. Medietas vacce XXIIII clericis detur. Quando comedent gallinas, si fuerint parve sive novelle, singule singulis Canonicis dentur cum carne salsa. Si vero faerint annuales et obtime una duobus Canonicis detur. Quando anseres comedent, novellus anser duobus clericis detur cum carnibus salsis. Si vero fuerit maioris etatis et obtimus, IIII clericis detur. In II feria, IIII et VI et in sabbato dentur singulis Canonicis V ova cum sufficienti parte casei et unum ferculum de herbis cum condimento quidem. In dominicis diebus, in tertia feria et V et in festis Adventus Domini et Quadragessimae dentur tria fercula: primum de herbis, secundum de leguminibus sive de granis, tertium de piscibus, et hoc juxta providentiam maioris Prepositi sive Prioris claustralis et Canonicorum. In aliis vero diebus jejuniorum detur primum ferculum de herbis, secundum de leguminibus, tertium vero de granis. Hec autem cum olei sufficientia administrentur. A principio autem estatis usque ad finem autumpni de fructibus arborum vinee et orti maioris prepositure eiusdem Prepositus Canonicis sanis inquam sive infirmis, prout oportunitas sive necessitas exegerit pacifice administret. Statuimus etiam ut in refectorio nostro nullus comedat vel serviat, nisi sit clericus. Ut autem hec prout à nobis assignala et constituta presens pagina testatur à Prepositis et Canonicis nostre irrefragabiliter conserventur nos eamdem paginam signo nostro munimus et firmamus, perpetuisque temporibus firmum haberi precipimus. Signum Guillermi Illerdensis Episcopi. Sig+num Raymundi Illerdensis Archidiaconi. Sig+

num Petri Prioris Claustrensis. Sigfnum Petri de Aura. Signum Guillermi de Medietate. Signum Olivari. Signum Boneti de Avellana.Sig+num Bernardi de Claromonte. Signum Martini Guillermi. Sig+num Petri de Tonaria Archidiaconi. Signum Magistri Seguini. Signum Gombaldi de Camporrellis. Signum Arnaldi de Accuta. Signum Petri de Talliatello. Signum Magistri Guillermi. Signum Raymundi Illerdensis Capellani. Signum Petri de Gallinario.Signum Petri Sancti Vincentii. -Signum Petri de Sagarra. Sigfnum Raymundi Sancti Andree. Sigtnum Magistri Guidonis. Signum Guillermi Repositarii.Actum est hoc Dominice Incarnationis anno C,LX.VIII post millesimum, ordinante venerabili ac liberali Guillermo, prenominate Sedis Episcopo, illustri Ildefonso Rege Aragonensium in Aragone, Barchinona, Dertosa, Illerda et in Provintia, regnante nonis Madii, indictione II, era M.CC.VI. Arnaldus scriptor et Canonicus sancte Marie Illerde hanc cartam scripsit et hoc signum fecit.

IV...

Ordinatio altera ciborum seu portionum canonicalium in Ecclesia Illerden si, 1172.

Ex. lib. vir. Eccl. Illerd. fol. 21.

WP Pág. 6.

Cum ad Ecclesie postre comodum et decus quedam de communi fratrum nostrorum Ilerdensium Canonicorum consilio à nobis promulgata fuis→ sent, et ea omnibus irrefragabiliter observanda firmiter mandassemus; nonnulli tamen eorum illa transgredi minime verebantur, aut quoniam se non audisse, aut oblivioni tradidisse excusabantur. Et quoniam exinde litibus et discordiis materiam sepe numero ministrabant,verbum non timentis Domi→ cum: Vae illi per quem scandalum venit: et illud Apostoli: Utinam abscidantur qui vos conturbant; idcirco ego Guillermus Dei gratia, Illerdensis Episcopus, paci et profectui Ecclesie nobis à Deo comisse intendens, omnemque crassam negligentiam et supinam ignorantiam de medio tollere cupiens, statuta nostra litterarum fide custodie studui commendare, ex parte Dei Omnipotentis precipiens attentius et obtestans, ne quis illa de cetero prevaricari, vel violare attemptet; verum unusquisque sicut devotus in Christo filius cum omni cautela et diligentia amplectatur, teneat, et observet. In primis itaque statuimus quod quando Rotenses Canonici regulares cum nostra vel Prioris sui licentia ad hanc civitatem pro gerendis Ecclesie sue negociis venerint, persone eorum in refectorio nostro honeste recipiantur. Sociis vero eorum et servientibus prima die et secunda in prandio ab eo qui prefuerit maiori prepositure (que est domus caritatis) necesaria victui sub

ministrentur. Cum vero pro negotiis ad personam nostram spetialiter spectan→ tibus à nobis vocati venerint, Prepositus nostri palatii sociis eorum et servientibus et equitaturis in nostro palatio de nostro provideat. Sane si pro negociis Capituli vocati venerint, quamdiu ibi necessarii fuerint, maior prepositura scilicet, domus caritatis, eis similiter studeat providere: clericis vero aliarum Ecclesiarum, quibus canonicam concessimus, ad Ecclesiam nostram venientibus, extra claustrum prima die prebenda donetur. Secundo vero et deinceps persone tantum eorum tamquam fratrum in refectorio admittantur: porro cum aliquem clericorum Ecclesie nostre ante vesperas aliunde venire contigerit, panis matutinus et serotinus similiter et vinum cum cibariis jam constitutis ex integro sibi donentur. Si venerit postquam signum ad vesperas pulsari ceperit, pane vinoque matutino cum cibariis contentum esse debere censemus. Plane si Prepositus in claustro vel hospitio suo requisitus cibaria non ministraverit diebus quibus carnibus seu piscibus vesci consuevimus, nummos IIII, aliis diebus II, in maioribus vero festis VIII leciori manu porrigere non moretur. Statuimus etiam ut in maioribus festis, quibus nebulas et pigmenta debere dari jam disposuimus, in prandio VI nebule cum laudabilis pigmenti semisse justitia. In cena vero IIII cum semissis justitie medietate singulis alacriter donentur. Ad hoc et illud repetita promulgatione sanccimus et sub anathematis vinculo interdicimus quod canonica vel victus in fraudem nostre constitutionis alicui de cetero nullatenus concedatur, donec numerus Canonicorum in nostro privilegio constitutus diminuatur. Actum est hoc VI Kalendas Novembris anno Dominice Incarnationis M.C.LXX.II. Sig+num Guillermi Illerdensis Episcopi.-Sig+num Guillermi Illerdensis Archidiaconi. Signum Raymundi Archidiaconi de Benavent.-Sig+num Petri de Tonaria Archidiaconi. Signum Petri de Falcibus. Sigfnum Petri de Aura.== Sigfnum Boneti de Avellana. Sig+num Petri de Cubels. Sig+num 'Olivarii. Signum Martini Guillermi. Sigfnum Gombaldi de Camporrellis. Sigfnum Petri de Talliatello. Signum Magistri Guidonis. Signum Raymundi de Spolazano: Signum Raymundi Abbatis. Sig+num Petri Sancti Vincentii. Signum Petri Sagarre. Sig+num Guillermi de Benavent. Sig+num Guillermi Repositarii. Sigfnum Petri de Gallinario. Signum Magistri Raynaldi. Signum Arnal de Accuta. Signum Arnaldi Prioris Ecclesie Illerdensis qui hanc cartam scripsit die et anno quo supra.

1